HAFİK İLÇESİNİN KÖYLERİ
ACIPINAR-ADAMLI-AKKAYA-AKTAŞ-ALANYURT-ALÇIÖREN-ALİBEYLİ-AYLIOĞLU-BAHÇECİK-BAKIMLI-BARCIN-BAYIRALTI-BAYRAMTEPE-BENLİKAYA-BESİNLİ-BEŞPINAR-BEYDİLİ-BEYKONAĞI-ÇAKMAK-ÇALTILI-ÇATPINAR-CELALLİ-BUCAK MERKEZİ-ÇİMENYENİCE-ÇINARLI-ÇÖMLEKLİ-DEĞİRMENBOĞAZI-DEĞİRMENSEKİ-DEMİRCİ-DERİNCE-DIŞKAPI-DÜĞER-DÜNDAR-DURULMUŞ-DÜZYAYLA-EKİNGÖLÜ-EMRE-ESENLİ-EVCİ-EYMİR-GEDİKÇAYIRI-GÖLCÜK-GÖYDÜN-GÜLPINAR-GÜNELİ-GÜNYAMAÇ-HACIALİ-İNANDIK-İNKÖY-KABALI-KAMIŞKÖY-KARAYAPRAK-KARLI-KAYTARMIŞ-KELLER-KIZILCAÖREN-KIZILÖREN-KOŞUTDERE-KÜPECİK-KURUGÖL-MADENKÖY-MANSURLU-OLUKBAŞI-ÖREĞİL-ÖRENCİK-OTMANALAN-OYMADERE-ÖZEN-PİRHÜSEYİN-PUSAT-ŞAHİNKÖY-SOFULAR-SÜLEYMANİYE-TAVŞANLI-TOPÇUYENİKÖY-TUZHİSAR-ÜZEYİR-YAKABOYU-YALINCAK-YALNIZAĞIL-YARHİSAR-YENİKÖY
HAFİK İLÇESİNİN TARİHÇESİ
Hafik, Sivas ilinin doğusunda, Kızılırmak havzasında, Sivas- Erzincan E-88 karayolu üzerinde kurulmuş olan ilçedir. 1873 yılında Koçhisar adıyla ilçe olmuştur. 1926 yılında Hafik adı kullanılmaya başlanmıştır. Sivas il merkezine 37 km uzaklıkta, 2.382 km² yüzölçümüne sahip, 2000 yılı nüfus sayımına göre toplam l9.287 kişinin yaşadığı, 82 köyü olan, tarihi çok eskilere dayanan, gölleri ve ormanlık arazisiyle doğal zenginliği bol bir ilçedir. Nüfusun 5.600’ü ilçe merkezinde, 13.687’si kırsalda yaşamaktadır. 1997 yılı nüfus sayımına göre ilçe nüfusu %3 oranında azalmıştır. Bölge insanı sert ve uzun geçen kış mevsimi ile mücadele içindedir. Kırsal alanda geleneksel yaşantı büyük ölçüde devam etmektedir. İlçe halkının temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Küçük ölçekte sanayi ve çarşısı bulunmakta olup tarım sektörüne hizmet vermektedir. Küçük ve mevsimlik maden işletmeleri bulunmaktadır.İlçede Tarım İşetmeleri Genel Müdürlüğü, Tarım Kredi Kooperatifi, T.C. Ziraat Bankası ilçe ekonomisine katkı veren kamu kuruluşlarıdır. İlçe nüfusu 1960 yılından itibaren sürekli azalmaktadır. 1990 yılı nüfus sayımına göre ilçe nüfusu 10.002 iken bu sayı 2000 yılında %44 azalarak 5.526 kişiye inmiştir.Yine aynı karşılaştırmada ilçe köyleri nüfusu %25 oranında azalmıştır. Bugün ilçe köyleri toplam nüfusu 13.687 kişidir. Hafik ilçesine bağlı toplam 83 adet köy bulunmaktadır. Tarımve hayvancılık genelde extansif büyüklüktedir. Köylerde şirketleşmiş bir tarım ve hayvancılık yoktur. Son dönemlerde ilçe tarım müdürlüğü teknik personelinin özellikle suni tohumlama ile cins hayvan sayısını oldukça arttırdığı görülmektedir. Yine Tarım ilçe müdürlüğü halk eğitim müdürlüğü çalışmaları ile arıcılık alanında ilerlemeler sağlanmaktadir. İlçedeki Hafik Gölü etrafında dinlenme, piknik ve gezinti alanları tesisleri mevcuttur. Sivas’a olan yakınlığı sebebiyle haftasonları Sivas’ta oturanların mesire amacıyla uğradıkları yerlerden biri de Hafik Göl gazinosudur. Belediyeye ait olan bu tesis işletmecilere kiraya verilmiştir. Hafik gölünde balık tutma izni ihale ile balıkçılara verilmekle beraber kıyıdan olta ile balık tutulmaktadır.
Tarihi
Araştırmalarda elde edilen buluntular ve Kılıç Kökten’in yaptığı sondaj kazılarına göre ilçede ilk yerleşim Hafik gölünde, kuzey kıyıya yakın bir yerdeki Pılır Höyüktedir. Höyükte Klasik ilk Tunç Çağı ve kalkotik dönem gereçleri veren katmanların ve gölün su düzeyinin altında üst katmanların çanak gömleğinden tümüyle farklı bir tür çanak çömlekle karşılaşılmıştır. Neolitik dönem özellikleri gösteren bu buluntuların yanı sıra aynı döneme işaret eden başkaca buluntular da vardır. Çakmaktaşından minik uçlar, obsidyenden mini yaprak uçlar baskı çentikli olarak dişlikleri, el değirmeni taşları, tokmakları, kumtaşından yapılmış idoller ve hayvan kemikleri Pılır Höyük’te yapılan sondajda, yapı kalıntısı olarak da silindir biçimli çukurlar ve ağaç parçaları saptanmıştır. Ağaç parçaları ve ahşap izleri, kazıklara aittir. Bu da evlerin göl evleri gibi kazıklar üstüne yapılmış olabileceğini düşündürmektedir. Neolitik devirden sonra yerleşim Pılır’da devam etmiştir. Ayrıca Beypınarı köyündeki Tekur kalesinde toplanan seramiklerin incelenmesi sonucunda Helenistik-Roma dönemi, Ortaçağı kaba seramiği ve boyalı seramik ve Erken Tunç Çağı perdahlı seramiklerden bu bölgenin erken Tunç Çağı’nda yerleşim gördüğünü kanıtlamaktadır.Üçbin yıllık yerleşimi olan Karlı Köyü, Boztepe Höyük’ünde 1955 yılında Burney’in yüzey araştımaları sonucunda MÖ. 3000 ve Demir Çağı’na ait seramikler tesbit ediliştir.Bununla birlikte MÖ. 3000 nite, kaba, Orta ve orta nitelikli parçalar arasında kara özelliklerini gösterenlerin yanı sıra yerel nitelikli olanları da vardır. Kemiktepe höyüğü Demir Çağında ad yerleşim görmüştür.
Tarih öncesi
Hafik’te yazılı tarih dönemi içerisindeki yerleşim saptanabildiği kadarıyla M.S. 200 yıllarına rastlar.Hırıstiyanlığın çıkmasıyla birlikte çok tanrılı dine sahip olan Roma’da Hrıstiyanlığa karşı büyük baskılar yapılmaya başlanmıştır. İşkenceler ve baskılar sonucunda Hırıstiyan halk göç etmiştir. Bu gelen Hırıstiyanlar, Durulmuş’ta, Dikilitepe’de, Hayıktepesi’nde, ve Hafik’te bulunan Tepe Mahallesi’ne yerleşmişlerdir.Bu yerleşim yerlerinde Dikilitepe ve Hayıtepesi’ne yerleşen halk aynı zamanda bu tepeleri en üstten itibaren zemine kadar delerek tepelerin yanından geçen Kızılırmak’tan su ihtiyaçlarını karşılamışlardır. Bu yerleşim yerlerinden Dikilitepe’nin yanındaki başka bir kayalık ise oyularak yiyecekler için erzak deposu olarak düzenlenmiş ayrıca bu kayalığın yüzeylerine de haç resimleri oymuşlardır. Bu da burada yerleşen halkın aynı zamanda ibadetlerini de burada yaptığını göstermektedir.Tepe mahallesi’ndeki yerleşime gelince, burada da halk büyük mağaralar yapmıştır. Fakat yerleşim yeri savunmaya uygun olmadığı için etrafını surlarla çevirmişlerdir. Konstantin’in Hırıstiyanlığı serbest bırakarak Roma’nın resmi dini olarak kabul etmesiyle Hafikte Roma’ya bağlı bir yerleşim yeri olmuştur.İmparator 1. Theodusius’un Roma devletini ikiye bölmesiyle Hafik Doğu Roma toprakları içinde kalmıştır. Bizans İmparatorluğu adını alan Doğu Roma topraklarında 5. yy. başlarında “thema” düzeni adı verilen yönetsel bir düzenlemenin ilk uygulamalarından biri, Sivas yöresinde yapıldı. Bu dönemdeki Armaniakon Theması, Sivas’ı (Sabestein) tümüyle içeriyordu. X Y.Y. sonlarında ise bugünkü Sivas bölgesini içeren ayrı bir Thema ( Sebestian Theması) kuruldu.
Türkler
Bizanslılar zamanında iki önemli olay vardır. Birincisi Müslüman Arap akıncılarının Anadolu’yu bir hayli zorlamalarıdır. Gerek Emeviler, gerekse Abbasiler zamanında bu akıncılar Marmara kıyılarına kadar geldilerse de bir sonuç elde edemediler. Asıl ve kesin sonuç doğudan gelen Selçuk Türkleri tarafından elde edildi. Daha Tuğrul Bey zamanında bile (1060) öncü kuvvetler Sivas’ı ele geçirmiş, bu bölgeleri tehlikesiz hale getirmişlerdi. Hafik, l873 yılında Koçhisar adıyla ilçe olmuştur. 1926 yılında Hafik adı kullanılmaya başlanmıştır. Hafik, Sivas İlinin doğusunda, Kızılırmak havzasında, Sivas-Erzincan E-88 karayolu üzerinde kurulmuştur. İl Merkezine 37 km uzaklıkta, 2.487 km yüzölçümüne sahip, 2000 yılı nüfus sayımına göre toplam l9.287 kişinin yaşadığı, 83 köyü olan, tarihi çok eskilere dayanan, kültürel özellikle gölleri ve ormanlık arazisiyle doğal zenginliği bol, şirin bir ilçemizdir. Nüfusun 5.600’ü İlçe Merkezinde, 13.687 si kırsalda yaşamaktadır. 1997 yılı nüfus sayımına göre İlçe nüfusu % 3 oranında azalmıştır. Bölge insanı sert ve uzun geçen kış mevsimi ile mücadele içindedir. Kırsal alanda geleneksel yaşantı büyük ölçüde devam etmektedir. İlçe halkının temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Küçük ölçekte sanayi ve çarşısı bulunmakta olup tarım sektörüne hizmet vermektedir. Küçük ve mevsimlik maden işletmeleri bulunmaktadır.İlçede Tarım İşetmeleri Genel Müdürlüğü, Tarım Kredi Kooperatifi, T.C. Ziraat Bankası ilçe ekonomisine katkı veren kamu kuruluşlarıdır. İlçe nüfusu 1960 yılından itibaren sürekli azalmaktadır. 1990 yılı nüfus sayımına göre ilçe nüfusu 10.002 iken bu sayı 2000 yılında %44 azalarak 5.526 kişiye inmiştir.Yine aynı karşılaştırmada ilçe köyleri nüfusu %25 oranında azalmıştır Bugün ilçe köyleri toplam nüfusu 13.687 kişidir. Hafik İlçesi’ne bağlı toplam 83 adet köy bulunmaktadır.İklim şartlarına bağlı olarak. Tarım ve hayvancılık genelde ekstansif büyüklüktedir. köylerimizde şirketleşmiş bir tarım ve hayvancılık yoktur. Son dönemlerde İlçe tarım müdürlüğü teknik personelinin özellikle suni tohumlama ile cins hayvan sayısını oldukça arttırdığı görülmektedir. Yine Tarım ilçe müdürlüğü halk eğitim müdürlüğü çalışmaları ile arıcılık alanında ilerlemeler sağlanmıştır. İlçedeki Hafik Gölü etrafında dinlenme, piknik ve gezinti alanları tesisleri mevcuttur Sivas’a 37 km. olan yakınlığı sebebiyle haftasonları Sivasta oturanların mesire amacıyla uğradıkları yerlerden biri de Hafik Göl gazinosudur. Belediyeye ait olan bu tesis işletmecilere kiraya verilmiştir. Hafik gölünde balık tutma izni ihale ile balıkçılara verilmekle beraber Kıyıdan olta ile balık tutulmaktadır.
HAFİK İLÇESİNİN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ
Coğrafyası
Hafik Sivas-Erzincan karayolu üzerinde 37. km sinde yer almaktadır.Erzincan’a 190 km ,Tokat’a 145 km ,Yozgat’a 260 km ,Kayseri’ye 235 km ,Gümüşhane’ye 330 km ,Samsun’a 380 km,Ankara’ya 485 km, Diyarbakır’a 425 km İzmir’e 1180 km ,Edirne’ye 1213 km ,Iğdır’a 585 km ve İstanbul’a 985 km uzaklıktadır.İlçenin girişinden geçen E-23 karayolu sayesinde ulaşım yönünden hiçbir sorunu yoktur. İlçe 1300 rakımlıdır.İlçenin tepe mahallesi gibi yüksek yerleri de 1400 rakımlıdır. İlçe batısında Sivas, doğusunda Zara kuzeybatısında Tokat kuzeyinde Doğanşar, güneyinde de Kangal’la komşudur. Hafik’te karasal iklim hüküm sürmektedir.Ancak diğer ilçelere göre ormanlık alanı çok daha fazladır.Hafik gölünün etrafı değim yerindeyse yem yeşildir.Genel görünüm step(bozkır)olsada bitki örtüsü zara ya sivas a ve kuzey deki ilçeler hariç hepsine göre daha zengindir. Yazın sıcak ve kurak, kışın ise kar yağışlı ve çok soğuktur. İlçede bol miktarda göl ve ırmak bulunmaktadır. İlçenin gölleri : Hafik Gölü, Lota Gölü, Çekme Gölü, Ayı Gölü, Kemis ve Törük Gölleri. Bu göllerin en büyüğü Hafik Gölüdür(1km2).
Hafik Gölü
İlçein 2 km kuzeyinde, jips platosu üzerinde gelişmiş olan doğu-batı uzanımlı geniş ve yayvan şekilli karstik çanağın tabanında,yaklaşık 2 km. genişlikte bir alanı kaplayan Hafik gölü ortalama 2 metre derinliktedir. Hemen hemen tüm çevresi sazlık ve dibi balçıkla kaplı olan gölün suyu tatlıdır. Gölün su kaynağı daha çok gölün tabanında kaynayan su, ayrıca yağmur ve kar sularından oluşmaktadır. Sularında Sazan balığı ve kerevit yetişen bu göl küçük bir kuş cennetidir. Buna ilaveten İlçedekiler bu gölde Sazan,Aynalı Sazan,Sarı Sazan, Kara Sazan, Kambur Sazan, Ala Balık, Kefal ve Gümüş balığı tuttuklarını belirtmişlerdir. Kıyılarındaki sazlıklar; karabatak, yabankazı,yaban ördeği.(yeşilbaş ve kılkuyruk) angut, turna ve balıkçılların beslenme ve konaklama alanıdır. Hafik gölünün yağışlı mevsimlerde kabaran suları doğusundaki Koç deresine akar. Bu dere 3 km. güneydeki Kızılırmak’ın önemli bir koludur.Geniş tabanlı tekne şekilli vadisiyle jips platosuna yerleşmiş olan arasu, Hafik Gölünün yer aldığı karst çanağında vadisini genişletmesi sonucu kapmıştır.Göl yeraltı karst boşlukları ile de derenin yeraltı su tablasına bağlantılıdır. Gölde balık tutma izni maliye tarafından ihale ile balıkçılara verilir. Bunun yanında olta balıkçıları kıyıdan serbestçe balık tutabilirler. Gölün etrafında mesire alanları mevcuttur. Buralarda çeşitli tesisler mevcuttur. Bunların başında Hafik Belediyesine ait Göl Gazinosu hizmet vermektedir. Göl Gazinosu belediye tarafından ihale ile işletme hakkı özel kuruluşlara devredilmiştir.
Lota Gölü
Hafik Gölü’nü boşaltan derenin doğusunda 5 km. mesafede yine aynı jips platosu üzerinde açılmış olan doğu batı uzanımlı yayvan şekilli daha büyük bir uvalanın tavanında yassı sırtlar ve basık koni şekilli jips tepeleriyle ayrılmış iki göl ile arada yazın kuruyan geçici göl alanları yer alır.Buradaki göllerin morfolojisi Hafik gölünden oldukça farklıdır. Lota gölünün yerleştiği uvala ve çevresinde jipslerde gelişen morfolojinin en güzel örneklerini gözleme olanağı vardır. Yaklaşık 250 metre çapında daireler şeklinde olan iki göl, aynı özellikte iki yuvarlak jips dolinini doldurmuştur. Birbirine yaklaşık 500 metre uzaklıkta olan göllerin doğudaki 35 metre batıdaki 10 metre derinliktedir. Suları tatlı olan bu iki güzel göl, sazan, tatlı su kefali, gümüş gibi balık türlerinin bolluğu ile tanınmaktadır. Aynı düzeyde olan göl yüzeyleri yıl içerisinde 3 metreye ulaşan alçalıp yükselme gösterirler. Göl yüzeyinin birlikte oynaması, göller arsındaki yeraltı erime boşluklarının birleşik kaplar örneği gibi gölleri birbirine bağladığının göstergesidir.
Kızılırmak
imranlı ilçesindeki çukuryurt köyünün Kızıldağ’ın batı eteklerinden uzanan Çimenyenice Köyü, Dışkapı(Kemis) Köyü’nden geçip ilçe merkezinden geçtikten sonra Gökdin Köyüne doğru yoluna devam eder. Kızılırmak Hafik’ten geçerken ilçedeki bazı derelerden beslenir. Kızılırmak Hafik’te 44 km. yol izleyerek geçer.
HAFİK’TE TARIM
1-Tarım
İlçemizde genellikle tarım ve hayvancılık yaygındır. İlçemiz topraklarının tarım arazisi 53.239 Ha. , Mera 98.600 Ha., Terkedilmiş tarım arazisi 55.900 Ha. , Ormanlık fundalık arazi 21.576 Ha. Tarım dışı arazi 8.894 Ha. Olmak üzere toplam 238.200 Ha. Alandan oluşmaktadır. İlçemizde genelde başta buğday olmak üzere tahıl üretimi yapılmaktadır. Meyve ve sebzecilik yaygın olmamakla beraber, Kızılırmak havzasındaki bazı köylerimizde elma, armut, vişne ve erik yetiştirilmektedir. Tozanlı vadisinde bulunan köylerimizde ise ceviz, elma, armut ve erik yetiştirilmektedir. İlçemizde 16.400 adet büyükbaş hayvan, 14.524 adet küçükbaş hayvan, 27.000 kanatlı, 9.120 arılı kovan, 292 tek tırnaklı hayvan varlığı mevcuttur. 2005 yılı Doğrudan Gelir Desteği müracaatlarında 1981 çiftçi müracaatı kabul edilmiş olup, toplam 230.580,461 Da’lık alan destek altına alınmıştır.2006 yılında ise Doğrudan Gelir Desteği müracaatları kapsamında 1961 çiftçi müracaatı kabul edilmiş olup, toplam 232.383,171 Da’lık alan destek altına alınmıştır.
Sulama :
1) Sulanabilir Alan : 2250 ha
2) Sulanan Alan : 620 ha
Devlet Sulaması : — —
Halk Sulaması : 620 ha
3) Kuru Tarım Arazisi : 50989 ha
Pusat-Özen sulama baraj inşaatına 1996 yılında başlanılmış olup, 1463 kodunda çalışma yapılmaktadır. Baraj inşaatı 1498 kodunda bitirilecektir. Baraj inşaatı tamamlandığı takdirde, ilçemiz merkez ve köylerinde sulu tarıma geçilecektir.
2-Hayvancılık
İlçemizde 16.400 adet büyükbaş, 14.000 adet küçükbaş hayvan mevcuttur. Bugüne dek 16.000 büyükbaş hayvan, 987 küçükbaş hayvan sağlık taramasından geçmiştir.
HAFİK’TE EĞİTİM VE SAĞLIK
EĞİTİM
İlçe Merkezinde Hafik Lisesi, İmam-Hatip Lisesi, Adem Yavuz Yatılı İlk Öğretim Bölge Okulu, Atatürk İlköğretim Okulu, Cumhuriyet İlköğretim Okulu ve Öğretmen evi , Köylerimizde Acıpınar, Beydili, Çınarlı, Durulmuş, Düzyayla, Düğer, Gülpınar, Koşutdere , Sofular, Göydün, Tavşanlı, Tuzhisar, Yeniköy ve Yarhisar köyü olmak üzere toplam 17 adet Birleştirilmiş Sınıflı İlk Öğretim Okulu bulunmaktadır. Göçün oluşturduğu öğrenci yokluğu dolayısıyla 60 köy İlköğretim Lojmanıyla birlikte kapalı bir durumdadır. 2006-2007 öğretim döneminde ,Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünün faaliyet alanı içinde 12 adet kurs açılmıştır.
a- Personel Durumu :
Eğitim Öğretim sektöründe 17 adet yönetici, birinci kademede 51 İkinci kademede 22 olmak üzere toplam 73 adet öğretici personel görev yapmaktadır.
Birinci kademede Köy İlkokullarında 2006-2007 öğretim döneminde 281 öğrenci, Merkez İlk Okullarında ise 712 toplam 993, ikinci kademe Merkez Okullarında 296 olmak üzere genel toplam 1289 öğrenci eğitim görmektedir. Son yıllarda Üniversitelere girmenin zorlaşması ile birlikte İlçemiz okullarında Üniversitelere kayıt yaptırabilen öğrenci sayısı hayli azalmıştır.
SAĞLIK
a- Sağlık Grup Başkanlığı :
İlçemiz merkezinde bir sağlık ocağı ve Köylerimizde Ekingölü, Celallı, Karlı köyünde sağlık ocağı ve Düzyayla Köyümüzde bir sağlık evi bulunmaktadır. 2002 Yılında İlçemizde Hacı Esma Kocacık devlet hastanesi hizmete açılmıştır. Bugün radyografi hizmetlerini Laboratuar hizmetlerini ve EKG hizmetlerini gibi bir çok sağlık hizmet verilebilmektedir : İlçemiz Sağlık Grup Başkanlığında 1 Uzman Hekim , 6 Pratisyen Doktor, 12 Sağlık Memuru, 10 Hemşire, 2 Memur , 4 Ebe , 2 Şoför ve Hizmetli 4 adet personel ile hizmetler yürütülmektedir. Kadromuzda bir aile hekimi branşında uzmanlığını yapmış bir hekimimiz bulunmaktadır. Hastanede 1 Diş Hekimi ve yeteri sayıda uzman doktora ihtiyaç vardır. Ayrıca, Sağlık evi olan Beykonağı, Esenli, Besinli, Bayıraltı, Çınarlı, Düzyayla, Yarhisar, Tavşanlı, Yalıncak ,Çatpınar Köylerinde personel bulunmadığından kapalı durumdadır. 2006 Yılı Aralık ayı itibariyle toplam 2537 kişiye yeşil kart verilmiştir.
